Komisja Historyczna Chorągwi Śląskiej nie jest Muzeum Historii Naturalnej, ale… nie oznacza to, że w naszych zbiorach nie znajdzie się eksponatów godnych tej londyńskiej instytucji! Eksponatem miesiąca — sierpnia — jest amonit. Skąd wziął się w naszych zbiorach i jaka jest jego historia? Przeczytajcie nasz artykuł, by się tego dowiedzieć!
Czym są amonity?
Amonity to wymarłe morskie zwierzęta z gromady głowonogów, przeważnie o symetrycznej, płaskospiralnej skorupie. Nieliczne rodzaje miały nietypowe kształty, np. prostej muszli, spirali zwiniętej w pionie, spirali o niestykających się skrętach. Amonity miały skręcone skorupy na kształt rogów egipskiego bóstwa AMONA – stąd ich nazwa. Muszla zbudowana była z aragonitu. Część muszli amonitowatych była gładka, większość jednak posiadała żebra przebiegające w poprzek skrętu oraz guzki na bocznej stronie skrętu. U nielicznych rodzajów guzki te przekształcały się w pokaźne kolce.
Skamieniałości amonitów mogą mieć wiek od około 66 milionów do 400 milionów lat i obejmują znaczną część historii Ziemi. W Polsce można je znaleźć m.in. w skałach mezozoicznych Tatr (np. w skałach pod Ciemniakiem), w dewońskich utworach Gór Świętokrzyskich oraz w skałach mezozoicznych ich osłony, w skałach jurajskich Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, a także w skałach kredowych Wyżyny Miechowskiej,
w dolinie Wisły między Annopolem a Puławami, na Roztoczu i Wyżynie Lubelskiej. Pojawiają się również w Sudetach w skałach dewońskich okolic Nowej Rudy.
Amonitowate były mięsożercami, odżywiającymi się wszystkimi wolno poruszającymi się bezkręgowcami, w tym także innymi amonitowatymi. Niektóre amonity żywiły się planktonem.
Amonit w zbiorach Komisji Historycznej – skąd się wziął?
Nasz eksponat został znaleziony w 1977 r. przez jedną z harcerek obozu, na polach pomiędzy Krępą a zamkiem w Ogrodzieńcu. Wielkość okazu to 32 × 35 cm..
„Szlakiem Orlich Gniazd idziemy,
Pieśń harcerską niesie wiatr…”
„Bo hasło „Zamonit” to znaczy przygoda
I uśmiech przy pracy dla kraju.
Bo hasło „Zamonit” to słońce i woda,
I drogi co na nas czekają.”
Jak AMONIT, to ZAMONIT
ZAMONIT to jest skrót pochodzący z dwóch wyrazów: „zamki” i „amonity”. Co mają ze sobą wspólnego? „Zamki” to seria znanych wielu turystom i krajoznawcom zamków, a raczej ruin zamków w paśmie Jury Krakowsko-Częstochowskiej, zwanej popularnie „Szlakiem Orlich Gniazd”. „Amonity” zaś to pragłowonogi, żyjące w dawnych epokach geologicznych m.in. w epoce jurajskiej. Skamieliny tych amonitów rozsiały się wszędzie, gdzie kiedyś masowo występowały, i tak też to miało miejsce w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Tak więc zamki i amonity maja wspólnotę terenową, stąd powstała akcja „ZAMONIT”.
A tak swoją przygodę z amonitami opisuje druhna Dorotka – kronikarka, która pojechała na obóz do RODAK:
Jedna z koleżanek – Wanda w czasie wędrówki, pamiętała, że w tych okolicach można znaleźć amonity. I rzeczywiście naprowadziła nas na prawdziwą złotą żyłę. Po raz pierwszy zobaczyłam na kamieniu odcisk tej legendarnej ryby, czy jak to nazwać. Druhna drużynowa pokazując nam amonity, które zbierałyśmy do muzeum pamiątek Jury, wygłosiła krótki wykład na temat ich pochodzenia…
